1. Dünya ve Türkiye’de Sürdürülebilir Havacılığın Gelişimi

1.1. Küresel SAF Üretimi ve Zorluklar

2025 yılı itibarıyla küresel “Sürdürülebilir Havacılık Yakıtı (SAF)” üretiminin yaklaşık 2 milyon ton seviyesine ulaşması beklenmekte, ancak bu oran dünya havayolu yakıt ihtiyacının yalnızca %0,7’sine denk gelmektedir. Bu yetersiz paya karşın, üretimin bu düzeye çıkması yıllık 4,4 milyar dolarlık maliyet artışına yol açmaktadır¹ .

IATA yetkilisi Willie Walsh, “SAF kullanımının hızla artırılabilmesi için” havayollarının uzun vadeli satın alma sözleşmeleri imzalaması gerektiğini vurgulamıştır² . Zira yatırımcılara ve tarım sektörüne güvenli talep taahhüdü, arzı artırmanın kilit yoludur.

1.2. Bölgesel Politikalar ve Eylem Planları

Avrupa ve İngiltere, 2025’ten itibaren SAF kullanımını zorunlu hale getirmiş, ancak maliyetler ciddi oranda artmıştır. ReFuelEU Aviation düzenlemeleri kapsamında hedef %2 → %6 yönündedir³ .

Japonya’da Idemitsu şirketi, Avustralya’da Pongamia adlı ağaçla SAF tedarik sistemi kurmayı amaçlayan pilot uygulamaya başlamıştır; bu adım, yıllık 500.000 kilolitrelik SAF hedefiyle ilerlemektedir⁴ . Genel görünüm: 2024 SAF üretimi yalnızca 1 milyon ton düzeyindeydi; bu da sektörün 2050 net sıfır hedefine ulaşmada çok daha yüksek bir ivme kazanması gerektiğine işaret ediyor⁵ .

Türkiye, 2030 yılına kadar havacılık emisyonlarını %5 azaltmak için SAF kullanımını zorunlu hale getiriyor. Hem havayolları hem de yakıt tedarikçileri için hedefler belirlendi; TÜPRAŞ, 2026’da 20.000 ton, izleyen süreçte ise İzmir rafinerisinde yeni bir birimle 400.000 ton üretim hedefliyor⁶ .

SOCAR Türkiye ve Turkish Airlines, SAF üretimi ve tedariki için iş birliği yapıyor⁷ . THY, yolcularına SAF için ek ücretle katılım olanağı sunan hizmet başlattı; bu sayede tüketici düzeyinde bilinç ve talep oluşturuluyor^{8 9} .

2. Teknoloji, Kaynak ve Sürdürülebilir Üretim

2.1. Teknoloji ve Alternatif Yaklaşımlar

HEFA-SPK ve ATJ gibi SAF üretim teknolojileri, yaşam döngüsünde %80’e varan CO₂ azalımı sağlıyor; fakat feedstock maliyetleri halen yüksek seviyede¹⁰ .
Hidrojenle havacılık, özellikle hafif ve askeri uçaklarda %74,7’ye kadar emisyon azalımı vaat ediyor; ancak kriyojenik depolama ve altyapı zorlukları devam ediyor¹¹ .

2.2. Kaynak Kullanımı ve Çevresel Etki

Biyoyakıt üretimi için kullanılan tarım alanları, ormansızlaşma ve gıda güvenliği üzerinde ciddi etkiler yaratabilir¹² . Bu nedenle atık yağlar, enerji bitkileri ve orman atıkları gibi sürdürülebilir feedstock kaynaklarına yönelmek elzemdir¹³ .

2.3. Pazar Trajektörü

Küresel SAF pazarı 2025’te yaklaşık 2,25 milyar USD olarak tahmin ediliyor ve 2034’e kadar %57 CAGR ile büyüyerek 134,5 milyar USD seviyelerine ulaşması bekleniyor¹⁴ .

Sonuç ve Vizyoner Bakış

Milli Eğitim Seferberliği: Yeşil Vatan’ın En Güçlü Motoru

Temelden Zirveye Eğitim Yaklaşımı

İlköğretim: Çocuklara “çevre ve gökyüzü bilinci” aşılanmalı. Örneğin, uçakların neden duman bıraktığını, karbon ayak izinin ne olduğunu, “yeşil yakıt” gibi kavramları basit deneyler ve görsellerle öğrenebilirler.
Ortaöğretim: STEM derslerinde havacılıkta enerji verimliliği, yenilenebilir kaynakların işleyişi, biyoyakıtların kimyası işlenmeli. “Havacılık ve iklim” başlıklı seçmeli dersler açılabilir.
Üniversite: Havacılık mühendisliği bölümlerine “Sürdürülebilir Havacılık Sistemleri” dersi eklenmeli. Pilotaj bölümlerinde SAF operasyon prosedürleri ve çevre etkisi bilinçlendirilmesi müfredata dahil edilmeli.

Mesleki Eğitim ve Endüstri–Üniversite İş Birliği

Meslek Liseleri: “Yeşil Havalimanı Teknisyenliği” veya “Sürdürülebilir Havacılık Teknisyenliği” gibi alanlar açılabilir.
Üniversite–Sanayi Projeleri: TUSAŞ, THY Teknik, TÜBİTAK, İTÜ, Hava Harp Okulu ortak AR-GE projeleri ile öğrencilere saha uygulama imkânı verilmeli.
Staj ve İnovasyon Kampları: SAF üretim tesislerinde genç mühendis adaylarına uygulamalı eğitim programları oluşturulmalı.

Toplumsal Eğitim ve Medya Stratejileri

Ulusal TV ve Radyo Spotları: “Gökyüzünü çocuklarımız için temiz tutalım” mottolu, çocukların gözüyle kısa animasyon kamu spotları.
Sosyal Medya Kampanyaları: #YeşilVatanKanatları etiketiyle gençlerin katıldığı yarışmalar.
Belgesel ve Dizi Entegrasyonu: TRT vb. platformlarda “Yeşil Havacılık” belgeselleri.

Uluslararası Eğitim İş Birliği

Erasmus+ ve Horizon Europe projeleriyle Türk öğrencilerin Clean Sky veya SAF pilot tesislerinde eğitim alması.
ICAO Genç Liderler Programına Türkiye’den daha fazla öğrenci gönderilmesi.

Ölçme ve Geri Bildirim

Her yıl Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Yeşil Vatan Raporu ile öğrencilerin çevresel farkındalık düzeyi ölçülmeli.
Havalimanları ve havayolu şirketleri, öğrencilere yönelik açık günler düzenleyerek karbon ayak izi hesaplama ve sıfır atık uygulamaları deneyimletmeli.

Hümanist Vurgu

“Bir ulusun gerçek serveti, petrol kuyuları değil; yetişmiş, bilinçli gençliğidir.” — (Uyarlama, Prof. Albert Einstein’ın eğitim vurgusundan ilhamla.)

Medya ve Bilgilendirme Gücü

Medya, Yeşil Vatan’ın en güçlü toplumsal farkındalık aracıdır. Mesaj kısa, duygusal ve tekrar eden şekilde verilirse bilinç hızla yükselir. TV’den sosyal medyaya tüm mecralarda medya temelli bilgilendirme ile halkın desteği kazanılabilir.

Medya Stratejileri: Yeşil Vatan’ın Sesini Duyurmak

TV ve Radyo Spotları:
– Kısa, çarpıcı kamu spotları: “Gökyüzünü çocuklarımız için temiz tutalım.”
– Yangın, emisyon ve çözüm sahneleriyle duygusal bağ kurulmalı.

Dijital Medya Kampanyaları:
– #YeşilVatanKanatları etiketiyle sosyal medya meydan okumaları.
– TikTok/Instagram Reels için 30 saniyelik bilgilendirici videolar.

Belgesel ve Diziler:
– TRT, Netflix gibi platformlarda “Yeşil Havacılık” temalı belgeseller.
– Popüler dizilere “çevreci pilot/teknisyen” karakter eklenmesi.

Havalimanı ve Uçak İçi Yayınlar:
– Boarding ekranlarında SAF, sıfır atık, karbon-nötr bilgilendirmeleri.
– Kokpit/kabin anonslarında “çevreye duyarlılık” mesajları.

Çocuk Odaklı Medya:
– Çizgi film/animasyonlarla çevre ve havacılık eğitimi.
– Okullarda kullanılabilecek kısa video setleri.

Politik ve Endüstriyel Kararlılıklar

Devlet Politikaları:
– SAF üretim ve kullanımında zorunluluk (Türkiye 2030’a kadar %5).
– Vergi teşvikleri, uzun vadeli alım garantileri ve yatırım kredileri.
– “Yeşil Vatan”ın ulusal güvenlik stratejisinin parçası olarak konumlanması.

Endüstriyel Kararlılık:
– Havayolları, SAF ve çevreci teknolojileri uzun vadeli satın alma kontratlarıyla desteklemeli.
– Rafineriler (TÜPRAŞ, SOCAR) kapasiteyi ölçeklenebilir şekilde artırmalı.
– Tarım–enerji–havacılık arasında kapalı devre iş birliği.

Uluslararası Entegrasyon:
– Türkiye, ICAO, IATA, AB Yeşil Mutabakatı gibi düzenlemelerde aktif rol almalı.
– Bölgesel SAF üretim ve dağıtım merkezi olma vizyonu.

Uluslararası Bilginin Yerelleştirilmesi

Model Transferi:
– Avrupa’nın ReFuelEU zorunlu SAF politikaları Türkiye’de kademeli uygulanabilir.
– Japonya’nın Pongamia temelli biyoyakıt denemeleri, Anadolu iklimine uyarlanabilir.
– ABD’nin (örn. United Airlines’ın) SAF yatırım fonları, Türkiye’de kamu-özel ortaklığıyla modellenebilir.

Yerel İhtiyaca Uyum:
– Türkiye’nin tarımsal atıkları (ayçiçek, mısır, zeytin çekirdeği) SAF üretiminde kullanılabilir.
– Orman atıkları ve biyokütle ile sürdürülebilir kaynak yaratılabilir.

Bölgesel Liderlik Vizyonu:
– Türkiye, Avrupa–Orta Doğu–Asya arasında SAF hub’ı olabilir.
– İstanbul Havalimanı, karbon-nötr akreditasyonuyla “örnek merkez” konumunu güçlendirebilir.

Uluslararası başarılar körü körüne kopyalanmamalı; Türkiye’nin coğrafyası, tarım ürünleri, sanayi yapısı ile özgün ve uygulanabilir çözümler geliştirilmelidir.

Gelecek İçin Umut

Bugün attığımız adımlar yarınlarımızın kaderini belirliyor. Gökyüzünü yalnızca uçuş yolları değil, çocuklarımızın geleceğini taşıyan bir emanet olarak görürsek “Yeşil Vatan” hedefi somut bir mirasa dönüşecektir.

Havacılık sektörü bu dönüşümde kilit bir rol oynuyor. SAF sayesinde emisyonları %80’e kadar azaltmak mümkün; hidrojen ve hibrit motorlar ufukta. İstanbul Havalimanının karbon-nötr vizyonu, TÜPRAŞ’ın 400.000 tonluk SAF hedefi, THY’nin yolculara SAF katkısı seçeneği… Her biri geleceğe uzanan bir teknoloji köprüsü.

Ama teknoloji tek başına yetmez. Eğitim, bu hedefin en büyük motorudur. Medya ise bu bilinci büyüten yankıdır. Rasyonel gerçek: Dünya 2050 net sıfır hedefini tutturamazsa, iklim dengeleri geri döndürülemez şekilde bozulacak. Duygusal hakikat: Gökyüzünü ve yeryüzünü evlatlarımıza temiz bırakmakla yükümlüyüz.

“Gelecek, bugün hazırlananlara aittir.” — Malcolm X

Yeşil Vatan; ormanlarımızın, gökyüzümüzün, denizlerimizin, teknolojimizin ve vicdanımızın adıdır. Sürdürülebilir yakıt, eğitim, medya ve ulusal kararlılık birleştiğinde; gökyüzü yalnızca savunulan bir alan değil, yaşanılabilir bir geleceğin garantisi olacaktır.

Dipnotlarla Kaynaklar